ประวัติ 

รองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ 

( คำสาย  ศิริขันธ์ ) 

                                                                                         โดย 

                                                                          ดร. เกรียงไกร  ปริญญาพล 

                                                                        ผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการ 

                                                                       สภาวัฒนธรรมจังหวัดสกลนคร 

            รองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ  ( คำสาย  ศิริขันธ์ )  เป็นบุตรของพระเสนาภักดี  ( ขันธ์ )  กับ  นางพรหมมา  เป็นหลานปู่ของพระศรีวรราชหรือเพียสีสุวงษ์  ( รี ) กับนางที  และเป็นเหลนของเพียสีหาเทพ  ( ศรี )  อดีตข้าราชการเมืองสกลนครสมัยเริ่มแรกเกิดเมื่อปีจอ  จัตวาศก  จุลศักราช  ๑๒๒๔  รัตนโกสินทร์ศก   ๘๑   ตรงกับวันที่  ๒๘  เมษายน  พุทธศักราช  ๒๔๐๕  ณ  คุ้มวัดศรีสระเกษ  ตำบลธาตุเชิงชุม  ( เดิมชื่อตำบลสะพานหิน )  อำเภอเมือง  จังหวัดสกลนคร  มีพี่น้อง  ร่วมบิดามารดาเดียวกันรวม  ๗  คน คือ 

                        (๑)  รองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ  ( คำสาย   ศิริขันธ์ )

                        (๒)  เมืองขวา ( คำสอน  ศิริขันธ์ ) 

                        (๓)  ขุนอภิบาลวรเดช ( ขาน  ศิริขันธ์ ) 

                        (๔)  ขุนนิเทศพานิช  ( บุดดี  ศิริขันธ์ ) 

                        (๕)  นางคาย  พงษ์สิทธิศักดิ์ 

                        (๖)  นางมั่น  พรหมดิเรก 

                        (๗)  นางนาง  ราชกรม 

            ท่านเริ่มเรียนหนังสือไทยที่สำนักพระครูศรี  และโรงเรียนปกครองที่มณฑลอุดรธานี  ได้ประกาศนียบัตรการปกครอง โดยเรียนพร้อมกับรองอำมาตย์ตรี  หลวงพิจารณ์อักษร ( เส  พรหมสาขา ณ สกลนคร )

เริ่มรับราชการตามลำดับดังนี้ 

            รัตนโกสินทร์ศก  ๙๖  ( พุทธศักราช  ๒๔๒๐ )  เสมียนเมืองสกลนคร 

            ท้าวคำสาย  ศิริขันธ์  ร่วมกับราชวงศ์ฟอง  คุมกำลังไพร่พลเมืองสกลนครจำนวน  ๒๐๐  คน  ไปตั้งกองรักษาด่านที่บ้านนากระแด้งเชิงเขาอาดแขวงเมืองภูวดลสอางหรือสว่างต่อเขตเมืองคำเกิด – คำม่วน  (ปัจจุบันอยู่ในเขตสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว)  ด้วยเหตุเจ้าฟ้าหงี่เวียนเนียนเจ้าเมืองพูชุนแข็งข้อต่อฝรั่งเศสจะกู้อิสรภาพคืน  แต่ถูกฝรั่งเศสปราบปรามจึงพาครอบครัวและไพร่พลหลบหนีจะเข้ามาอาศัยในเขตบ้านบ่อคำแฮ  แขวงเมืองภูวดลสอางหรือสว่างซึ่งเป็นเขตราชอาณาจักรไทยเพื่อป้องกันมิให้เจ้าฟ้าหงี่เวียนเนียนและไพร่พลล่วงล้ำเข้ามาอาศัยในพระราชอาณาเขต  ได้ตั้งกองกำลังรักษาอยู่  ๖  เดือน  เมื่อเห็นว่าเหตุการณ์สงบจึงยกกำลังกลับเมืองสกลนคร

              รัตนโกสินทร์ศก  ๑๑๐  (พุทธศักราช  ๒๔๓๔ )  เพี้ยเมืองขวา , อักษรเลข

              รัตนโกสินทร์ศก  ๑๑๘  (พุทธศักราช  ๒๔๔๒)  เป็นพระบริบาลศุภกิจ  สัสดีเมืองสกลนคร

              รัตนโกสินทร์ศก  ๑๒๑  (พุทธศักราช  ๒๔๔๕)  ผู้พิพากษาศาลเมืองสกลนคร  
( ปัจจุบันคือตำแหน่งหัวหน้าศาลจังหวัด )

     รัตนโกสินทร์ศก  ๑๒๗  (พุทธศักราช  ๒๔๕๑)  นายอำเภอวาริชภูมิ
     พุทธศักราช  ๒๔๕๖ – ๒๔๕๙  นายอำเภอเมืองไชยบุรี  (ปัจจุบันเมืองไชยบุรีถูกยุบเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอท่าอุเทน  จังหวัดนครพนม
     เมื่อปีพุทธศักราช  ๒๔๖๐  ได้ลาออกจากราชการด้วยเหตุรับราชการนานทางเมืองสกลนครได้แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งกรมการพิเศษเมืองสกลนคร

ชีวิตครอบครัว

            ท่านได้สมรสกับนางบัว  บุตรของพระโคษาราช  (นามเดิมไม่ปรากฎแต่สกุลนาถโคษา)  กำนันตำบลสะพานหิน  (บริเวณคุ้มวัดสะพานคำ  เดิมเรียกว่าตำบลสะพานหิน)  เมืองสกลนคร  กับนางจัน  นาถโคษา  มีบุตรด้วยกันรวม  ๔  คน  คือ 

                        (๑)  นายค่าย  ศิริขันธ์

                        (๒)  นางมุลซา  วชิรภักดิ์ 

                        (๓)  นางสาวรสสา  ศิริขันธ์ 

                        (๔)  นางสาววารี  ศิริขันธ์

            รองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ  (คำสาย  ศิริขันธ์)  เป็นผู้ที่สนใจและค้นคว้าประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอย่างยิ่ง  ดังจะเห็นได้จากคราวเมื่อครั้งดำรงตำแหน่งนายอำเภอเมืองไชยบุรี  ท่านได้สืบค้นประวัติความเป็นมาของชาวเมืองท่าอุเทนจนสามารถตรวจพบ  “ ศิลาจารึก ”  เรื่องราวความเป็นมาของต้นตระกูลชาวเมืองท่าอุเทนที่เป็นผู้สร้างวัดไตรภูมิ  เมืองไชยบุรี  และท่านได้ตรวจพบศิลาจารึกซึ่งเป็นอักษรธรรม  อันเป็นภาษาคธถอดเป็นภาษาไทยไว้เป็นครั้งแรกเมื่อวันที่  ๑๖  สิงหาคม  ๒๔๕๗  นับเป็นหลักฐานสำคัญที่สุดที่จะอ้างอิงได้ทางประวัติศาสตร์  (ขณะนี้เก็บรักษาไว้ในโบสถ์วัดไตรภูมิ)

                        เมื่อพุทธศักราช  ๒๔๖๐  พระสุนทรธนศักดิ์  ปลัดมณฑลอุดรซึ่งทำหน้าที่ข้าหลวงเมืองสกลนครในสมัยนั้น  ได้แต่งตั้งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิที่รอบรู้เรื่องราวเมืองสกลนครขึ้นคณะหนึ่งจำนวน  ๔  ท่าน  เพื่อสอบค้นเรื่องราวประวัติเมืองสกลนคร  แล้วทำการเขียนส่งไปยังกระทรวงมหาดไทย  กรุงเทพ ฯ  กรรมการ  ๑  ใน  ๔  ท่านนี้  มีรองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ  (คำสาย  ศิริขันธ์)  ร่วมอยู่ด้วย  ท่านมีบทบาทในการเขียนเรื่องประวัติศาสตร์ของเมืองสกลนครในอดีตนี้มากเพราะมีความรอบรู้ทั้งภาษาไทย  และภาษาลาวเป็นอย่างดี  ต่อมาหนังสือที่เขียนฉบับนี้ นายเตียง  ศิริขันธ์  สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและรัฐมนตรีหลายกระทรวง  ซึ่งเป็นหลานชายของท่านได้นำมาพิมพ์เผยแพร่ในโอกาสงานนมัสการพระธาตุเชิงชุม  วัดพระธาตุเชิงชุมวรวิหาร  (เดิมเรียกวัดธาตุศาสดาราม)  จังหวัดสกลนคร เป็นครั้งแรกเมื่อพุทธศักราช  ๒๔๙๓  ซึ่งเรียกว่า  “ พงศาวดารเมืองสกลนครฉบับพระบริบาลศุภกิจ  (คำสาย  ศิริขันธ์) ”  พงศาวดารฉบับนี้ได้รับการยกย่องและเชื่อถือจากนักวิชาการประวัติศาสตร์ในรุ่นหลัง ๆ  เป็นอย่างมาก  แม้มีการเขียนวิทยานิพนธ์หรือค้นคว้ารายงานทางประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอีสานเกี่ยวกับจังหวัดสกลนคร  เหล่านักวิชาการมักจะอ้างอิงพงศาวดารฉบับนี้อยู่เสมอ

ด้านศาสนา 

                        นอกจากท่านจะเป็นผู้ใจบุญอุปถัมภ์ค้ำชูบำรุงรักษาวัดศรีสะเกษ  (วัดนี้พระศรีวรราช  (รี)  ปู่ของท่านเป็นผู้สร้าง) แล้ว  ท่านยังมีผลงานการทะนุบำรุงศาสนาโดยตลอด โดยเมื่อพุทธศักราช  ๒๔๖๑  พระเจดีย์วัดพระธาตุเชิงชุมและหลวงพ่อพระองค์แสนชำรุด  ท่านได้เป็นนายงานนำลูกจ้างและชาวบ้านทำการซ่อมเสร็จแล้วได้บอกบุญปิดทองพระเจดีย์และพระพุทธรูปสิ้นเงิน  ๙๔๒  บาท  ๔๖  สตางค์ 

                        เมื่อพุทธศักราช  ๒๔๖๘  ท่านได้เป็นนายงานนำชาวบ้านทำการขยายรั้ววัดพระธาตุเชิงชุมด้านทิศเหนือและด้านทิศตะวันออก ให้เป็นเขตวัดพระธาตุเชิงชุมตามคำสั่งนายอำเภอธาตุเชิงชุมฉบับที่  ๒ / ๒๔๖๘  ลงวันที่  ๑๖  กรกฎาคม  ๒๔๖๘  

                        ท่านเป็นคนที่มีความคิดทันสมัยอยู่เสมอ  โอบอ้อมอารีแก่ชนทุกชั้น  บุตร - หลาน – เหลน  และญาติพี่น้องต่างให้ความเคารพและยกย่องให้ท่านเป็นต้นตระกูล “ ศิริขันธ์ ”  ทั้งเมื่อพุทธศักราช ๒๔๗๕  ท่านได้ทำบุญเนื่องในโอกาสอายุครบ  ๗๐  ปี  มีบุตร – หลาน – เหลน  ญาติพี่น้องตลอดบุคคลที่เคารพนับถือต่างมาร่วมอวยพรอย่างคับคั่ง  ท่านได้แจกหนังสือเป็นที่ระลึกแก่ผู้ที่มาร่วมในงานเนื่องในวันดังกล่าวนี้ด้วย

                                             บั้นปลายชีวิต 

            รองอำมาตย์โท  พระบริบาลศุภกิจ  (คำสาย  ศิริขันธ์) ถึงแก่กรรมด้วยโรคชราเมื่อพุทธศักราช ๒๔๘๐ สิริอายุรวมได้  ๗๖ ปี  ณ บ้านตรงข้ามวัดศรีสระเกษ  ถนนสุขเกษม  ตำบลธาตุเชิงชุม  อำเภอเมือง  จังหวัดสกลนคร และได้ทำการฌาปนกิจศพตามประเพณีนิยมที่บริเวณหนองสองห้อง  (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดจังหวัดสกลนคร)  เมรุและหีบศพของท่านได้รับการตกแต่งอย่างสวยงามจากช่างฝีมือดีพื้นเพชาวนครหลวงพระบางราชอาณาจักรลาวจำนวน  ๕ คน  คือ  นายสี  พูมมา , นายแก่น  เมืองหลวง , นายคำตัน , นายเพ็ง , นายพงษ์ 

            ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๖  ทายาทชั้นเหลน ได้ร่วมกันสร้างอนุสาวรีย์ 

ของท่านขึ้น ณ วัดศรีสระเกษ ถนนสุขเกษม ตำบลธาตุเชิงชุม อำเภอเมือง

จังหวัดสกลนคร และมีการทำบุญรำลึกถึงท่านทุกปี

            สิ้นประวัติโดยย่อของรองอำมาตย์โท พระบริบาลศุภกิจ( คำสาย  ศิริขันธ์ )เพียงนี้

นางบริบาลศุภกิจ (บัว  ศิริขันธ์)

หนังสือแจกในงานคล้ายวันเกิดและอายุครบ ๗๐ ปี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ 

 ตั้งขบวนศพบริเวณหน้าบ้านพัก

บุตร - หลาน บวชเณรหน้าไฟในงานศพ

หามพระเถระชั้นผู้ใหญ่นำหน้าขบวนศพ ( ถนนสุขเกษมหน้าวัดศรีสะเกษ )

 ________________________________________